زندگی نامه شهریار
سید محمدحسین شهریار
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو
شهریار
مجسمه شهریار، اثر احد حسینی نام اصلی محمدحسین بهجت تبریزی زادروز ۱۲۸۵ خورشیدی
تبریز پدر و مادر حاج میرآقا خشگنابی مرگ ۲۷ شهریور ۱۳۶۷
تهران ملیت ایران جایگاه خاکسپاری مقبرةالشعرا شهر تبریز لقب بهجت, شهریار پیشه شاعر و ادیب کتاب‌ها منظومه حیدربابایه سلام دیوان سروده‌ها کلیات اشعار شهریار تخلص شهریار همسر(ها) عزیزه عمیدخالقی (-۱۳۳۲) فرزندان شهرزاد, مریم, هادی برای دیگر کاربردها، شهریار (ابهام‌زدایی) را ببینید.
سید محمدحسین بهجت تبریزی (زاده ۱۲۸۵ - درگذشته ۱۳۶۷) متخلص به شهریار (پیش از آن بهجت) شاعر ایرانی اهل آذربایجان بود که به زبان‌های ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده‌است.[۱] وی در تبریز به‌دنیا آمد و بنا به وصیتش در مقبرةالشعرای همین شهر به خاک سپرده شد. در ایران روز درگذشت این شاعر معاصر را «روز شعر و ادب فارسی» نام‌گذاری کرده‌اند.
مهم‌ترین اثر شهریار منظومه حیدربابایه سلام (سلام به حیدربابا) است که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده‌است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از ۸۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است. [۲]
شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی - مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی- نیز تبحر داشته‌است. از جمله غزل‌های معروف او می‌توان به علی ای همای رحمت و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد. شهریار نسبت به علی بن ابی‌طالب ارادتی ویژه داشت و همچنین شیفتگی بسیاری نسبت به حافظ داشته‌است.
مجموعه تلویزیونی شهریار که به کارگردانی کمال تبریزی در سال ۱۳۸۴ ساخته شده و در آن جلوه‌هایی از زندگی این شاعر به تصویر کشیده شده‌است، در سال ۱۳۸۶ از طریق شبکه دوم سیما به نمایش درآمد و از جانب مردم مورد استقبال فراوان قرار گرفت.
محتویات ۱ زندگی‌نامه ۲ شهریار در اشعار دیگر شعرا ۲.۱ عشق و شعر ۲.۲ شهریار و عشق به ایران ۲.۳ قصیده‌ها ۲.۴ غزلیات ۲.۵ غزل علی ای همای رحمت ۲.۶ منابع ۲.۷ پانویس ۲.۸ جستارهای وابسته ۲.۹ پیوند به بیرون ۲.۹.۱ زندگی‌نامه و آثار شهریار در شبکه آموزش سیما
زندگی‌نامه[ویرایش]
بندانگشتی
شهریار در سال ۱۲۸۵ خورشیدی در شهر تبریز متولد شد. دوران کودکی را -به علت شیوع بیماری در شهر- در روستاهای قایش قورشاق و خشگناب بستان‌آباد سپری نمود. پدرش حاج میرآقا بهجت تبریزی نام داشت که در تبریز وکیل بود. پس از پایان سیکل در تبریز، در سال ۱۳۰۰ برای ادامه تحصیل از تبریز عازم تهران شد و در مدرسه دارالفنون تا سال ۱۳۰۳ و پس از آن در رشته پزشکی ادامه تحصیل داد.
حدود شش ماه پیش از گرفتن مدرک دکتری به‌علت شکست عشقی و ناراحتی خیال و پیش‌آمدهای دیگر ترک تحصیل کرد. پس از سفری چهارساله به خراسان برای کار در اداره ثبت اسناد مشهد و نیشابور، شهریار به تهران بازگشت. در سال ۱۳۱۳ که شهریار در خراسان بود، پدرش حاج میرآقا خشگنابی درگذشت. او به‌سال ۱۳۱۵ در بانک کشاورزی استخدام و پس از مدتی به تبریز منتقل شد. دانشگاه تبریز شهریار را یکی از پاسداران شعر و ادب میهن خواند و عنوان دکترای افتخاری دانشکده ادبیات تبریز را نیز به وی اعطا نمود.
در سالهای ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۰ اثر مشهور خود -حیدربابایه سلام- را می‌سراید. گفته می‌شود که منظومه حیدربابا به ۹۰ درصد از زبان‌های جهان ترجمه و منتشر شده‌است. در تیر ۱۳۳۱ مادرش درمی‌گذرد. در مرداد ۱۳۳۲ به تبریز آمده و با یکی از بستگان خود به‌نام «عزیزه عبدالخالقی» ازدواج می‌کند که حاصل این ازدواج سه فرزند -دو دختر به نام‌های شهرزاد و مریم و یک پسر به نام هادی- می‌شود.
شهریار پس از انقلاب ۱۳۵۷ شعرهایی در مدح [نظام جمهوری اسلامی] سرود. وی در روزهای آخر عمر به‌دلیل بیماری در بیمارستان مهر تهران بستری شد و پس از مرگ در ۲۷ شهریور ۱۳۶۷ بنا به وصیت خود در مقبرةالشعرای تبریز مدفون گشت. شهریار در اشعار دیگر شعرا[ویرایش]
(هـ . ا. سایه): ترانه غزل دلکشم مگر نشنفتی که رام من نشدی آخر ای غزال رمیده خموش سایه که شعر تو را دگر نپسندم که دوش گوش دلم شعر شهریار شنیده
نیما یوشیج: رازی است که آن نگار می‌داند چیست رنجی است که روزگار می‌داند چیست آنی که چو غنچه در گلو خونم از اوست من دانم و شهریار می‌داند چیست
مفتون امینی: چون دل مفتون ترا مشکل به دست آورده‌است کی رها می‌سازدت اینگونه آسان شهریار اولین استاد شعر و آخرین سلطان عشق هر کجا نام تو در آغاز و پایان شهریار
(پژمان بختیاری): زین شهر مردپرور و زین شهر عشق‌زای برخیزد آنچه مایهٔ غرور و وقار ماست گه شهریار پرورد این شهر، گاه شمس کز نامشان تفاخر ملک و دیار ماست
(مهرداد اوستا): شعر همان عشق که با شهریار کرد سرافرازی و نام‌آوری شعر همان فتنه و آذرم و راز کز نگه دوست کند دلبری
(بیژن ترقی): به شهریار بگو شهریار می‌آید دوباره بخت ترا در کنار می‌آید بگو که عرصهٔ شعر و ادب بپیرایند که از سواد دل آن شهسوار می‌آید
فریدون توللی: ای شهریار نغمه که با چتر زرفشان دستانسرای عشق و خداوند چامه‌ای از من ترا به طبع گرانمایه، صد درود ز آنرو، که در بسیط سخنی، پیش جامه‌ای
مهدی اخوان ثالث: شهریارا تو همان دلبر و دلدار عزیزی نازنینا، تو همان پاک‌ترین پرتو جامی ای برای تو بمیرم، که تو تب‌کردهٔ عشقی ای بلای تو بجانم، که تو جانی و جهانی
فریدون مشیری: در نیمه‌های قرن بشرسوزان اشک مجسمی بود، در چشم روزگار جان‌مایهٔ محبت و رقت ای وای شهریار
عمران صلاحی: شهریار حزن بودی، خانه‌ات بیت‌الحزن پادشاه قلعهٔ خاموش روح خویشتن شهر ویرانی سراسر خانه‌هایش سوخته بادهای دربه‌در چرخان و بر در حلقه‌زن.[۳] عشق و شعر[ویرایش]
وی اولین دفتر شعر خود را در سال ۱۳۱۰ با مقدمه ملک‌الشعرای بهار، سعید نفیسی و پژمان بختیاری منتشر کرد. بسیاری از اشعار او به فارسی و زبان ترکی آذربایجانی جزء آثار ماندگار این زبان‌هاست. منظومه حیدربابایه سلام که در سالهای ۱۳۲۹٬۳۰ سروده شده‌است، از مهم‌ترین آثار ادبی ترکی آذربایجانی شناخته می‌شود.[۴]
گفته می‌شود شهریار دانشجوی سال آخر رشتهٔ پزشکی بود که عاشق دختری شد. پس از مدتی خواستگاری نیز از سوی دربار برای دختر پیدا می‌شود. گویا خانواده دختر با توجه به وضع مالی محمدحسین تصمیم می‌گیرند که دختر خود را به خواستگار مرفه‌تر بدهند. این شکست عشقی بر شهریار بسیار گران آمد و با اینکه فقط یک سال به پایان دوره ۷ ساله رشته پزشکی مانده‌بود، ترک تحصیل کرد.
این شعر شهریار اشاره به داستان فوق دارد:
پدرت گوهر خود تا به زر و سیم فروخت
پدر عشق بسوزد که در آمد پدرم
عشق و آزادگی و حسن و جوانی و هنر
عجبا هیچ نیرزید که بی سیم و زرم
شهریار بعد از این شکست عشقی که منجر به ترک تحصیل وی می‌شود. به‌صورت جدی به شعر روی می‌آورد و منظومه‌های بسیاری را می‌سراید. غم عشق حتی باعث مریضی و بستری‌شدن وی در بیمارستان می‌شود. ماجرای بیماری شهریار به گوش دختر می‌رسد و به عیادت محمدحسین در بیمارستان می‌رود. شهریار پس از این دیدار، شعری را در بستر می‌سراید. این شعر بعدها با صدای غلامحسین بنان به‌صورت آواز درآمد.
شهریار این تخلص را از تفألی به دیوان حافظ گرفت و شهریار در تلفظ اصلی شهردار و لقب حاکمان بوده‌است. شهریار و عشق به ایران[ویرایش]
شهریار در دیوان سه جلدی خود با اشاره به اینکه آذربایجان خاستگاه زرتشت پیامبر است، مردم این دیار را از نژاد آریا می‌داند و نسبت به اشاعة سخنان تفرقه انگیز که بوی تهدید و تجزیه از آنها به مشام می‌آید، هشدار می‌دهد و خطاب به آذربایجان می‌گوید: روز جانبازیست ای بیچاره آذربایجان سر تو باشی در میان هر جا که آمد پای جان… ای که دور از دامن مهر تو نالد جان من چون شکسته بال مرغی در هوای آشیان.. تو همایون مهد زرتشتی و فرزندان تو پور ایرانند و پاک آیین نژاد آریان اختلاف لهجه، ملیت نزاید بهر کس ملتی با یک زبان کمتر به یاد آرد زمان گر بدین منطق تو را گفتند ایرانی نه ای صبح را خواندند شام و آسمان را ریسمان! بیکس است ایران، به حرف ناکسان از ره مرو جان به قربان تو ای جانانه آذربایجان…. با خطی برجسته در تاریخ ایران نقش بست همت والای سردار مهین ستارخان این همان تبریز کامثال خیابانی در او جان برافشاندند بر شمع وطن پروانه سان… این همان تبریز کز خون جوانانش هنوز لاله گون بینی همی رود ارس، دشت مغان….. یاشاسین آذربایجان. یاشاسین آنا یوردوم ایران. مقبرهٔ شهریار در مقبرةالشعرای تبریز.
(دیوان - ج ۱ - ص ۳۵۲)
شهریار قطعه شعر فوق را «جوش خون ایرانیت» خویش می‌داند و می‌گوید:
این قصیدت را که جوش خون ایرانیت است
گوهر افشان خواستم در پای ایران جوان
شهریارا تا بود از آب، آتش را گزند
باد خاک پاک ایران جوان مهدامان
(دیوان - ج ۱- ص ۳۶۵) قصیده‌ها[ویرایش]
نمونه‌ای از غزل شهریار: آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا؟ بی‌وفا حالا که من افتاده‌ام از پا چرا؟ نوشدارویی و بعد از مرگ سهراب آمدی سنگدل این زودتر می‌خواستی حالا چرا؟ نازنینا ما به ناز تو جوانی داده‌ایم دیگر اکنون با جوانان ناز کن با ما چرا؟ آسمان چون جمع مشتاقان پریشان می‌کند در شگفتم من نمی‌پاشد ز هم دنیا چرا؟ در خزان هجر گل، ای بلبل طبع حزین خامشی شرط وفاداری بود غوغا چرا؟ شهریارا بی‌حبیب خود نمی‌کردی سفر این سفر راه قیامت می‌روی تنها چرا؟ غزلیات[ویرایش]
نمونه‌ای از غزلیات شهریار: امشب ای ماه! به درد دل من تسکینی آخر ای ماه، تو همدرد منِ مسکینی کاهش جان تو من دارم و من می‌دانم که تو از دوری خورشید، چه‌ها می‌بینی ... شهریارا! اگر آیین محبت باشد چه حیاتی و چه دنیای بهشت‌آیینی غزل علی ای همای رحمت[ویرایش] علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را که به ماسوا فکندی همه سایهٔ هما را دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین به علی شناختم من به خدا قسم خدا را ... «همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی به پیام آشنائی بنوازد و آشنا را» ز نوای مرغ یا حق بشنو که در دل شب غم دل به دوست گفتن چه خوشست شهریارا[۵]
گفته شده که شهاب‌الدین مرعشی نجفی از فقهای شیعه درست در لحظهٔ سرودن شعر (علی ای همای رحمت) توسط شهریار در خواب آن را شنیده‌است.[۶]
پیش از شهریار شاعرانی سروده‌هایی درباره علی بن ابی‌طالب با همانندی‌هایی در وزن، قافیه، ردیف، مضمون و فضای شعری و نزدیک به شعر شهریار داشته‌اند که از نظر سوژه، زبان و اندیشه با شعر شهریار قابل مقایسه نیستند و شباهتهای بین آنها به جهت «توارد» و استقبال ادبی است که شهریار مانند حافظ در افقی بالاتر از دستمایه‌های شعری پیش از خود هنرنمایی کرده است. در این راستا شعری شبیه به آن از حسن میرخانی (درگذشته ۱۳۶۹) متخلص به بنده با نام «سحاب رحمت» موجود است که با مطلع «علی ای سحاب رحمت همه مظهر خدایی/ همه خلق ماسوی را به خدای رهنمایی» و شعری نیز از مفتون همدانی معاصر شهریار با مطلع «علی ای همای وحدت تو چه مظهری خدا را/ که خدا نمود زینت به تو تخت انّما را»[۷] و شعر مشابه دیگری از میرزا آقا مصطفی افتخارالعلماء متخلص به صبا (دوره ناصری) نیم قرن پیش از شهریار، با مطلع «علی ای سحاب رحمت تو چه آیت خدایی» در دست می‌باشد[۸][۹] که هیچکدام از جهت غنای ادبی و محتوایی با شعر شهریار قابل مقایسه نیستند و شباهتهای ظاهری تنها بدلیل توارد ادبی بوده است. منابع[ویرایش] زاهدی، لطف‌الله. بیوگرافی استاد شهریار. چاپ دهم. تهران و تبریز: انتشارات نگاه و زرین، ۱۳۳۷. زهری، علی. به‌جای مقدمه. چاپ دهم. تهران و تبریز: انتشارات نگاه و زرین. مرتضوی، منوچهر. مقدمه. چاپ دهم. تهران و تبریز: انتشارات نگاه و زرین، ۱۳۴۷. وزارت آموزش و پرورش. تاریخ ادبیات ایران ۲. چاپ سوم. تهران: دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۸۲. پانویس[ویرایش] ↑ بیوگرافی استاد شهریار تبریزیایرانویج ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Mohammad-Hossein_Shahriar ↑ بیوگرافی استاد شهریار تبریزیایرانویج ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Mohammad-Hossein_Shahriar ↑ شورای گسترش زبان فارسی، شعر کهن، شهریار، علی ای همای رحمت برگرفته از دیوان شهریار ↑ سایت فصل نو، شعر شهریار و خواب مرعشی نجفی
شعر شهریار و خواب آیت‌الله مرعشی نجفی ↑ شعر دیگری نزدیک به «علی ای همای رحمت» شهریار + عکس وبگاه ایسنا ↑ یک پژوهشگر ادبی، منشأ شعر معروف «علی ای همای رحمت» را معرفی کرد؛ خبرگزاری مهر؛ بازدید شده ۲ مهر ۱۳۹۲ ↑ «نظر متفاوت درباره شعر «علی ای همای رحمت»». تابناک، ۰۲ مهر ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۰ مهر ۱۳۹۲. جستارهای وابسته[ویرایش] منظومه سهندیه درگاه ادبیات آذربایجانی پیوند به بیرون[ویرایش] مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به سید محمدحسین شهریار در ویکی‌گفتاورد موجود است. متن مربوطه در ویکی‌نبشته: علی ای همای رحمت وبگاه رسمی محمدحسین شهریار بیوگرافی شهریار و اشعار وی با صدای خودش ناگفته‌های زندگی خصوصی شهریار زندگی‌نامه شهریار و شعر «علی ای همای رحمت» مراسم یکصدمین سالگرد تولد شهریار در تهران بزرگداشت شهریار در تاجیکستان شهریار در وبگاه آفتاب شهریار چگونه شهریار شد؟ مجموعهٔ اشعار شهریار اشعار ایران‌دوستانه شهریار دیوان اشعار شهریار کتاب حیدربابا اثر شهریار با ترجمه فارسی زندگی‌نامه و آثار شهریار در شبکه آموزش سیما[ویرایش] قسمت اول قسمت دوم قسمت سوم قسمت چهارم قسمت پنجم قسمت ششم قسمت هفتم قسمت هشتم قسمت هشتم قسمت نهم قسمت دهم قسمت یازدهم ن ب و ادبیات فارسی پارسی باستان سنگ‌نبشته بیستون • سنگ‌نبشته گنج‌نامه • نقش رستم • سنگ‌نبشته خشایارشا در ترکیه ادبیات پارسی میانه دینی ترجمه و تفسیر اوستا زند • پازند • یسن‌ها • ویسپرد • وندیداد • هیربدستان و نیرنگستان • یشت‌ها • گاهان دانشنامه‌های دینی دین‌کرد • بندهشن هندی • بندهشن بزرگ • گزیده‌های زادسْپَرَم • نامه‌های منوچهر • دادِستان دینیگ • روایت‌های پهلوی • نامه تنسر فلسفی و کلامی شکند گمانیک ویچار • پس دانشن کامگ • گُجَستَک اَبالیش • زبور پهلوی الهام و پیش‌گویی ارداویراف‌نامه • زند وهمن یسن • جاماسب‌نامه • یادگار جاماسبی • منظومه بهرام ورجاوند قوانین دینی شایست نشایست • روایت امید اشوهشتان • روایات آذرفرنبغ فرخزادان • روایات فرنبغ سروش • پرسشنیها • مادگان هزار دادستان اندرزنامه‌های پهلوی مینوی خرد • دانای مینوی خرد • یادگار بزرگ‌مهر • اندرزنامه آذرپاد مهراسپندان • اندرز اوشنَر دانا • اندرز دانایان به مزدیسنان • اندرز خسرو قبادان • اندرز پوریوتکیشان • اندرز دستوران به بهدینان • اندرز بهزاد فرخ‌پیروز • پنج خیم روحانیان • داروی خرسندی • خویشکاری ریدگان • اندرز کنم به شما کودکان • سودگر نسک آثار مانوی انجیل زنده • شاپورگان • گنجینه زندگان • رازان • غول‌ها • نامه‌ها • زبور مانی غیردینی نثر کتابی کارنامه اردشیر بابکان • یادگار زریران • خسرو و ریدگ • گزارش شطرنج • شهرستان‌های ایرانشهر • شگفتی و برجستگی سیستان • ماتیکان یوشت فریان • ماه فروردین روز خرداد • سورسخن • فرهنگ پهلوی • فرهنگ اویم ایوک • آیین نامه‌نویسی • خودای‌نامگ • کتاب کاروند متفرقه سنگ‌نوشته‌های دولتی در دوران ساسانی • کعبه زرتشت • سفال‌نوشته‌ها • پوست‌نوشته‌ها • فلزنوشته‌ها • مهرها • سکه‌نوشته‌ها شعر درخت آسوری • خیم و خرد فرخ‌مرد • خرد فارسی دری شعر سده یکم دارای‌دخت سده دوم ابوالعباس مروزی سده سوم حنظله بادغیسی • راتبه نیشابوری • رودکی • ابن رومی • ابوحفص سغدی • شهید بلخی • محمد پسر مخلد سگزی • محمد پسر وصیف سجزی • مسعودی مروزی • فیروز مشرقی • بسام کورد • ابوسلیک گرگانی سده چهارم آغاجی بخارایی • ابوسعید ابوالخیر • ابوالفتح بستی • ابوالفرج سگزی • ابوطاهر خسروانی • رونقی بخارایی • سپهری بخارایی • بدیع بلخی • بشار مرغزی • ابوالمؤید بلخی • بندار رازی • بهرامی سرخسی • بوالمثل بخارایی • ابواسحاق جویباری • خبازی نیشابوری • خجسته سرخسی • خسروی سرخسی • دقیقی • رابعه بلخی • ابوالعباس ربنجنی • ابوشکور بلخی • رودکی • ابوحفص سغدی • شاکر جلاب • شهید بلخی • عماره مروزی • عنصری بلخی • فردوسی • محمد عبده کاتب • حکاک مرغزی • مسعودی مروزی • ابوطیب مصعبی • معروفی بلخی • ابوزراعه معمری • معنوی بخارائی • منتصر سامانی • منجیک ترمذی • منطقی رازی • نصر بن منصور • ابوشعیب هروی • طاهر چغانی • کسایی مروزی • عبدالله روزبه النکتی سده پنجم ابوسعید ابوالخیر • فخرالدین اسعد گرگانی • خواجه عبدالله انصاری • باباطاهر • خیام • دانشی طوسی • مسعود سعد سلمان • سنایی • اسدی طوسی • عسجدی • عنصری بلخی • عیوقی • کافرک غزنوی • غضائری رازی • ابوالفرج رونی • فرخی سیستانی • قطران تبریزی • لبیبی • منوچهری دامغانی • ناصرخسرو • ازرقی هروی • عبدالله روزبه النکتی سده ششم اثیر اخسیکتی • ادیب صابر • محمد معزی • انوری • حکیم ایرانشاه • عمعق بخاری • خاقانی • خیام • ابوالفرج رونی • سراج قمری • مسعود سعد سلمان • سموری سجزی • سنایی • سوزنی سمرقندی • جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی • قاضی هجیم آملی • عبدالواسع جبلی • علی بن احمد سیفی • ظهیرالدین فاریابی • اشرف غزنوی • فلکی شروانی • قوامی رازی • مهستی گنجه‌ای • مولانا شاهین شیرازی • عطار نیشابوری • رشیدالدین وطواط • نظامی گنجوی • بهاءالدین ولد • عبدالقادر گیلانی • علی بن‌حامد کوفی • عثمان مروندی • ابوالعلاء گنجه‌ای سده هفتم بدر جاجرمی • کمال‌الدین اسماعیل • افضل‌الدین کاشانی • امیرخسرو دهلوی • اوحدالدین کرمانی • مولوی • همام تبریزی • پوربهای جامی • بهرام پژدو • زرتشت بهرام پژدو • سراج قمری • سراج‌الدین سگزی • سعدی • شیخ محمود شبستری • فخرالدین عراقی • سیف فرغانی • ابن یمین • عمید لویکی • اوحدی مراغه‌ای • مجد همگر • مولانا ناصری • عطار نیشابوری • ابوعلی قلندر • شمس‌الدین قیس رازی • کیکاووس رازی • نظامی گنجوی • سلطان ولد • علی بن‌حامد کوفی • عثمان مروندی • ملک‌تاج‌الدین دهلوی • شهاب‌الدین بدایونی • امیرحسن دهلوی • خواجه عبیدالدین سده هشتم ابواسحاق اطعمه • فضل‌الله استرآبادی • امیرخسرو دهلوی • قاسم انوار • مغربی تبریزی • همام تبریزی • حافظ • حیدر شیرازی • برندق خجندی • کمال خجندی • رستم خوریانی • شرف‌الدین رامی • عبید زاکانی • سلمان ساوجی • امیر شاهی • شیخ محمود شبستری • سیف فرغانی • ابن یمین • بدر چاچی • ابوعلی قلندر • خواجوی کرمانی • عماد فقیه کرمانی • اوحدی مراغه‌ای • عمادالدین نسیمی • نعمت‌الله ولی • امیرحسن دهلوی • جهان‌ملک خاتون • حمدالله مستوفی • جام جونه • حماد جمالی • زین‌الدین واصفی هراتی سده نهم آذری طوسی • محمد محمد آملی • ابن حسام • ابواسحاق اطعمه • قاسم انوار • عصمت بخاری • فخرالدین بخاری • کمال‌الدین بنایی • مغربی تبریزی • جامی • هلالی جغتائی • برندق خجندی • هاتفی خرجردی • رستم خوریانی • رضای سبزواری • بساطی سمرقندی • سکندر لودی • امیر شاهی • اهلی شیرازی • بابا فغانی شیرازی • عطار تونی • علی‌شیر نوایی • محمد کاتبی • مسیحی فوشنجی • مکتبی شیرازی • محمد فضولی • نظام‌الدین محمود قاری • مهری هروی • کاتبی ترشیزی • نعمت‌الله ولی • حسن‌شاه هروی • اسیری لاهیجی • قبولی هروی • آصفی هروی هراتی • زین‌الدین واصفی هراتی • عبدالرحمن مشفقی بخارایی • مهری هراتی سده دهم شفائی اصفهانی • وحشی بافقی • کمال‌الدین بنایی • ظهوری ترشیزی • هلالی جغتائی • هاتفی خرجردی • فیضی دکنی • جمالی دهلوی • عرفی شیرازی • علی‌شیر نوایی • محتشم کاشانی • مولانا همتی انگورانی • اهلی شیرازی • مکتبی شیرازی • میر رضی آرتیمانی • نظیری نیشابوری • محمد فضولی • سحابی استرآبادی • شانی تکلو • بابا فغانی شیرازی • آصفی هروی هراتی • حیدر کلوچه‌پز هراتی • سقای بخارایی • مطربی سمرقندی • دوستی بدخشی • سیدای نسفی • فطرت زردوز سمرقندی • ظهوری دکنی • لسانی شیرازی • اشرف جهان قزوینی • لحاف‌دوز همدانی سده یازدهم میر رضی آرتیمانی • طالب آملی • شفائی اصفهانی • شوکت بخاری • ظهوری ترشیزی • سلیم تهرانی • فیضی دکنی • قاسم دیوانه مشهدی • ابوالفتح سگزی • احولی سیستانی • اسیر شهرستانی • محمدسعید اشرف مازندرانی • سلطان باهو • ملاشاه بدخشی • جهان‌آرا بیگم • حمزه غافل سیستانی • زلالی خوانساری • زیب‌النسا • عبدالقادر بیدل • سرمد کاشانی • کلیم کاشانی • ندیم کشمیری • شاپور تهرانی • صائب تبریزی • صوفی مازندرانی • صیدی طهرانی • باذل مشهدی • قدسی مشهدی • نظیری نیشابوری • مولانا همتی انگورانی • محسن فیض کاشانی • سحابی استرآبادی • فیاض لاهیجی • شانی تکلو • منیر لاهوری • مجذوب تبریزی • طرزی افشار • کرام بخارایی • سیدای نسفی • حسین شهرت شیرازی • عاقل خان رازی خوافی • مطربی سمرقندی • نخلی بخارایی • ناظم هراتی • سرافراز سمرقندی • قانع نسفی سده دوازدهم محمدسعید اشرف مازندرانی • هاتف اصفهانی • آزاد بلگرامی • آذر بیگدلی • عبدالرزاق دنبلی • عبدالقادر بیدل • فقیر دهلوی • وصال شیرازی • فتحعلی‌خان صبای کاشانی • حزین لاهیجی • باذل مشهدی • ندیم تتوی • ندیم لکهنوئی • قصاب کاشانی • صباحی بیدگلی • مشتاق اصفهانی • طبیب اصفهانی • غنیمت پنجابی • حشمت بدخشانی • کرام بخارایی • سپندی سمرقندی • طغرل احراری • حسین شهرت شیرازی • عاقل خان رازی خوافی • املای بخارایی • غیاثی بدخشی • نقیب‌خان طغرل احراری
مجسمه شهریار، اثر احد حسینی نام اصلی محمدحسین بهجت تبریزی زادروز ۱۲۸۵ خورشیدی
تبریز پدر و مادر حاج میرآقا خشگنابی مرگ ۲۷ شهریور ۱۳۶۷
تهران ملیت ایران جایگاه خاکسپاری مقبرةالشعرا شهر تبریز لقب بهجت, شهریار پیشه شاعر و ادیب کتاب‌ها منظومه حیدربابایه سلام دیوان سروده‌ها کلیات اشعار شهریار تخلص شهریار همسر(ها) عزیزه عمیدخالقی (-۱۳۳۲) فرزندان شهرزاد, مریم, هادی برای دیگر کاربردها، شهریار (ابهام‌زدایی) را ببینید.
سید محمدحسین بهجت تبریزی (زاده ۱۲۸۵ - درگذشته ۱۳۶۷) متخلص به شهریار (پیش از آن بهجت) شاعر ایرانی اهل آذربایجان بود که به زبان‌های ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده‌است.[۱] وی در تبریز به‌دنیا آمد و بنا به وصیتش در مقبرةالشعرای همین شهر به خاک سپرده شد. در ایران روز درگذشت این شاعر معاصر را «روز شعر و ادب فارسی» نام‌گذاری کرده‌اند.
مهم‌ترین اثر شهریار منظومه حیدربابایه سلام (سلام به حیدربابا) است که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده‌است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از ۸۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است. [۲]
شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی - مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی- نیز تبحر داشته‌است. از جمله غزل‌های معروف او می‌توان به علی ای همای رحمت و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد. شهریار نسبت به علی بن ابی‌طالب ارادتی ویژه داشت و همچنین شیفتگی بسیاری نسبت به حافظ داشته‌است.
مجموعه تلویزیونی شهریار که به کارگردانی کمال تبریزی در سال ۱۳۸۴ ساخته شده و در آن جلوه‌هایی از زندگی این شاعر به تصویر کشیده شده‌است، در سال ۱۳۸۶ از طریق شبکه دوم سیما به نمایش درآمد و از جانب مردم مورد استقبال فراوان قرار گرفت.
محتویات ۱ زندگی‌نامه ۲ شهریار در اشعار دیگر شعرا ۲.۱ عشق و شعر ۲.۲ شهریار و عشق به ایران ۲.۳ قصیده‌ها ۲.۴ غزلیات ۲.۵ غزل علی ای همای رحمت ۲.۶ منابع ۲.۷ پانویس ۲.۸ جستارهای وابسته ۲.۹ پیوند به بیرون ۲.۹.۱ زندگی‌نامه و آثار شهریار در شبکه آموزش سیما
زندگی‌نامه[ویرایش]
بندانگشتی
شهریار در سال ۱۲۸۵ خورشیدی در شهر تبریز متولد شد. دوران کودکی را -به علت شیوع بیماری در شهر- در روستاهای قایش قورشاق و خشگناب بستان‌آباد سپری نمود. پدرش حاج میرآقا بهجت تبریزی نام داشت که در تبریز وکیل بود. پس از پایان سیکل در تبریز، در سال ۱۳۰۰ برای ادامه تحصیل از تبریز عازم تهران شد و در مدرسه دارالفنون تا سال ۱۳۰۳ و پس از آن در رشته پزشکی ادامه تحصیل داد.
حدود شش ماه پیش از گرفتن مدرک دکتری به‌علت شکست عشقی و ناراحتی خیال و پیش‌آمدهای دیگر ترک تحصیل کرد. پس از سفری چهارساله به خراسان برای کار در اداره ثبت اسناد مشهد و نیشابور، شهریار به تهران بازگشت. در سال ۱۳۱۳ که شهریار در خراسان بود، پدرش حاج میرآقا خشگنابی درگذشت. او به‌سال ۱۳۱۵ در بانک کشاورزی استخدام و پس از مدتی به تبریز منتقل شد. دانشگاه تبریز شهریار را یکی از پاسداران شعر و ادب میهن خواند و عنوان دکترای افتخاری دانشکده ادبیات تبریز را نیز به وی اعطا نمود.
در سالهای ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۰ اثر مشهور خود -حیدربابایه سلام- را می‌سراید. گفته می‌شود که منظومه حیدربابا به ۹۰ درصد از زبان‌های جهان ترجمه و منتشر شده‌است. در تیر ۱۳۳۱ مادرش درمی‌گذرد. در مرداد ۱۳۳۲ به تبریز آمده و با یکی از بستگان خود به‌نام «عزیزه عبدالخالقی» ازدواج می‌کند که حاصل این ازدواج سه فرزند -دو دختر به نام‌های شهرزاد و مریم و یک پسر به نام هادی- می‌شود.
شهریار پس از انقلاب ۱۳۵۷ شعرهایی در مدح [نظام جمهوری اسلامی] سرود. وی در روزهای آخر عمر به‌دلیل بیماری در بیمارستان مهر تهران بستری شد و پس از مرگ در ۲۷ شهریور ۱۳۶۷ بنا به وصیت خود در مقبرةالشعرای تبریز مدفون گشت. شهریار در اشعار دیگر شعرا[ویرایش]
(هـ . ا. سایه): ترانه غزل دلکشم مگر نشنفتی که رام من نشدی آخر ای غزال رمیده خموش سایه که شعر تو را دگر نپسندم که دوش گوش دلم شعر شهریار شنیده
نیما یوشیج: رازی است که آن نگار می‌داند چیست رنجی است که روزگار می‌داند چیست آنی که چو غنچه در گلو خونم از اوست من دانم و شهریار می‌داند چیست
مفتون امینی: چون دل مفتون ترا مشکل به دست آورده‌است کی رها می‌سازدت اینگونه آسان شهریار اولین استاد شعر و آخرین سلطان عشق هر کجا نام تو در آغاز و پایان شهریار
(پژمان بختیاری): زین شهر مردپرور و زین شهر عشق‌زای برخیزد آنچه مایهٔ غرور و وقار ماست گه شهریار پرورد این شهر، گاه شمس کز نامشان تفاخر ملک و دیار ماست
(مهرداد اوستا): شعر همان عشق که با شهریار کرد سرافرازی و نام‌آوری شعر همان فتنه و آذرم و راز کز نگه دوست کند دلبری
(بیژن ترقی): به شهریار بگو شهریار می‌آید دوباره بخت ترا در کنار می‌آید بگو که عرصهٔ شعر و ادب بپیرایند که از سواد دل آن شهسوار می‌آید
فریدون توللی: ای شهریار نغمه که با چتر زرفشان دستانسرای عشق و خداوند چامه‌ای از من ترا به طبع گرانمایه، صد درود ز آنرو، که در بسیط سخنی، پیش جامه‌ای
مهدی اخوان ثالث: شهریارا تو همان دلبر و دلدار عزیزی نازنینا، تو همان پاک‌ترین پرتو جامی ای برای تو بمیرم، که تو تب‌کردهٔ عشقی ای بلای تو بجانم، که تو جانی و جهانی
فریدون مشیری: در نیمه‌های قرن بشرسوزان اشک مجسمی بود، در چشم روزگار جان‌مایهٔ محبت و رقت ای وای شهریار
عمران صلاحی: شهریار حزن بودی، خانه‌ات بیت‌الحزن پادشاه قلعهٔ خاموش روح خویشتن شهر ویرانی سراسر خانه‌هایش سوخته بادهای دربه‌در چرخان و بر در حلقه‌زن.[۳] عشق و شعر[ویرایش]
وی اولین دفتر شعر خود را در سال ۱۳۱۰ با مقدمه ملک‌الشعرای بهار، سعید نفیسی و پژمان بختیاری منتشر کرد. بسیاری از اشعار او به فارسی و زبان ترکی آذربایجانی جزء آثار ماندگار این زبان‌هاست. منظومه حیدربابایه سلام که در سالهای ۱۳۲۹٬۳۰ سروده شده‌است، از مهم‌ترین آثار ادبی ترکی آذربایجانی شناخته می‌شود.[۴]
گفته می‌شود شهریار دانشجوی سال آخر رشتهٔ پزشکی بود که عاشق دختری شد. پس از مدتی خواستگاری نیز از سوی دربار برای دختر پیدا می‌شود. گویا خانواده دختر با توجه به وضع مالی محمدحسین تصمیم می‌گیرند که دختر خود را به خواستگار مرفه‌تر بدهند. این شکست عشقی بر شهریار بسیار گران آمد و با اینکه فقط یک سال به پایان دوره ۷ ساله رشته پزشکی مانده‌بود، ترک تحصیل کرد.
این شعر شهریار اشاره به داستان فوق دارد:
پدرت گوهر خود تا به زر و سیم فروخت
پدر عشق بسوزد که در آمد پدرم
عشق و آزادگی و حسن و جوانی و هنر
عجبا هیچ نیرزید که بی سیم و زرم
شهریار بعد از این شکست عشقی که منجر به ترک تحصیل وی می‌شود. به‌صورت جدی به شعر روی می‌آورد و منظومه‌های بسیاری را می‌سراید. غم عشق حتی باعث مریضی و بستری‌شدن وی در بیمارستان می‌شود. ماجرای بیماری شهریار به گوش دختر می‌رسد و به عیادت محمدحسین در بیمارستان می‌رود. شهریار پس از این دیدار، شعری را در بستر می‌سراید. این شعر بعدها با صدای غلامحسین بنان به‌صورت آواز درآمد.
شهریار این تخلص را از تفألی به دیوان حافظ گرفت و شهریار در تلفظ اصلی شهردار و لقب حاکمان بوده‌است. شهریار و عشق به ایران[ویرایش]
شهریار در دیوان سه جلدی خود با اشاره به اینکه آذربایجان خاستگاه زرتشت پیامبر است، مردم این دیار را از نژاد آریا می‌داند و نسبت به اشاعة سخنان تفرقه انگیز که بوی تهدید و تجزیه از آنها به مشام می‌آید، هشدار می‌دهد و خطاب به آذربایجان می‌گوید: روز جانبازیست ای بیچاره آذربایجان سر تو باشی در میان هر جا که آمد پای جان… ای که دور از دامن مهر تو نالد جان من چون شکسته بال مرغی در هوای آشیان.. تو همایون مهد زرتشتی و فرزندان تو پور ایرانند و پاک آیین نژاد آریان اختلاف لهجه، ملیت نزاید بهر کس ملتی با یک زبان کمتر به یاد آرد زمان گر بدین منطق تو را گفتند ایرانی نه ای صبح را خواندند شام و آسمان را ریسمان! بیکس است ایران، به حرف ناکسان از ره مرو جان به قربان تو ای جانانه آذربایجان…. با خطی برجسته در تاریخ ایران نقش بست همت والای سردار مهین ستارخان این همان تبریز کامثال خیابانی در او جان برافشاندند بر شمع وطن پروانه سان… این همان تبریز کز خون جوانانش هنوز لاله گون بینی همی رود ارس، دشت مغان….. یاشاسین آذربایجان. یاشاسین آنا یوردوم ایران. مقبرهٔ شهریار در مقبرةالشعرای تبریز.
(دیوان - ج ۱ - ص ۳۵۲)
شهریار قطعه شعر فوق را «جوش خون ایرانیت» خویش می‌داند و می‌گوید:
این قصیدت را که جوش خون ایرانیت است
گوهر افشان خواستم در پای ایران جوان
شهریارا تا بود از آب، آتش را گزند
باد خاک پاک ایران جوان مهدامان
(دیوان - ج ۱- ص ۳۶۵) قصیده‌ها[ویرایش]
نمونه‌ای از غزل شهریار: آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا؟ بی‌وفا حالا که من افتاده‌ام از پا چرا؟ نوشدارویی و بعد از مرگ سهراب آمدی سنگدل این زودتر می‌خواستی حالا چرا؟ نازنینا ما به ناز تو جوانی داده‌ایم دیگر اکنون با جوانان ناز کن با ما چرا؟ آسمان چون جمع مشتاقان پریشان می‌کند در شگفتم من نمی‌پاشد ز هم دنیا چرا؟ در خزان هجر گل، ای بلبل طبع حزین خامشی شرط وفاداری بود غوغا چرا؟ شهریارا بی‌حبیب خود نمی‌کردی سفر این سفر راه قیامت می‌روی تنها چرا؟ غزلیات[ویرایش]
نمونه‌ای از غزلیات شهریار: امشب ای ماه! به درد دل من تسکینی آخر ای ماه، تو همدرد منِ مسکینی کاهش جان تو من دارم و من می‌دانم که تو از دوری خورشید، چه‌ها می‌بینی ... شهریارا! اگر آیین محبت باشد چه حیاتی و چه دنیای بهشت‌آیینی غزل علی ای همای رحمت[ویرایش] علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را که به ماسوا فکندی همه سایهٔ هما را دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین به علی شناختم من به خدا قسم خدا را ... «همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی به پیام آشنائی بنوازد و آشنا را» ز نوای مرغ یا حق بشنو که در دل شب غم دل به دوست گفتن چه خوشست شهریارا[۵]
گفته شده که شهاب‌الدین مرعشی نجفی از فقهای شیعه درست در لحظهٔ سرودن شعر (علی ای همای رحمت) توسط شهریار در خواب آن را شنیده‌است.[۶]
پیش از شهریار شاعرانی سروده‌هایی درباره علی بن ابی‌طالب با همانندی‌هایی در وزن، قافیه، ردیف، مضمون و فضای شعری و نزدیک به شعر شهریار داشته‌اند که از نظر سوژه، زبان و اندیشه با شعر شهریار قابل مقایسه نیستند و شباهتهای بین آنها به جهت «توارد» و استقبال ادبی است که شهریار مانند حافظ در افقی بالاتر از دستمایه‌های شعری پیش از خود هنرنمایی کرده است. در این راستا شعری شبیه به آن از حسن میرخانی (درگذشته ۱۳۶۹) متخلص به بنده با نام «سحاب رحمت» موجود است که با مطلع «علی ای سحاب رحمت همه مظهر خدایی/ همه خلق ماسوی را به خدای رهنمایی» و شعری نیز از مفتون همدانی معاصر شهریار با مطلع «علی ای همای وحدت تو چه مظهری خدا را/ که خدا نمود زینت به تو تخت انّما را»[۷] و شعر مشابه دیگری از میرزا آقا مصطفی افتخارالعلماء متخلص به صبا (دوره ناصری) نیم قرن پیش از شهریار، با مطلع «علی ای سحاب رحمت تو چه آیت خدایی» در دست می‌باشد[۸][۹] که هیچکدام از جهت غنای ادبی و محتوایی با شعر شهریار قابل مقایسه نیستند و شباهتهای ظاهری تنها بدلیل توارد ادبی بوده است. منابع[ویرایش] زاهدی، لطف‌الله. بیوگرافی استاد شهریار. چاپ دهم. تهران و تبریز: انتشارات نگاه و زرین، ۱۳۳۷. زهری، علی. به‌جای مقدمه. چاپ دهم. تهران و تبریز: انتشارات نگاه و زرین. مرتضوی، منوچهر. مقدمه. چاپ دهم. تهران و تبریز: انتشارات نگاه و زرین، ۱۳۴۷. وزارت آموزش و پرورش. تاریخ ادبیات ایران ۲. چاپ سوم. تهران: دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۸۲. پانویس[ویرایش] ↑ بیوگرافی استاد شهریار تبریزیایرانویج ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Mohammad-Hossein_Shahriar ↑ بیوگرافی استاد شهریار تبریزیایرانویج ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Mohammad-Hossein_Shahriar ↑ شورای گسترش زبان فارسی، شعر کهن، شهریار، علی ای همای رحمت برگرفته از دیوان شهریار ↑ سایت فصل نو، شعر شهریار و خواب مرعشی نجفی
شعر شهریار و خواب آیت‌الله مرعشی نجفی ↑ شعر دیگری نزدیک به «علی ای همای رحمت» شهریار + عکس وبگاه ایسنا ↑ یک پژوهشگر ادبی، منشأ شعر معروف «علی ای همای رحمت» را معرفی کرد؛ خبرگزاری مهر؛ بازدید شده ۲ مهر ۱۳۹۲ ↑ «نظر متفاوت درباره شعر «علی ای همای رحمت»». تابناک، ۰۲ مهر ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۰ مهر ۱۳۹۲. جستارهای وابسته[ویرایش] منظومه سهندیه درگاه ادبیات آذربایجانی پیوند به بیرون[ویرایش] مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به سید محمدحسین شهریار در ویکی‌گفتاورد موجود است. متن مربوطه در ویکی‌نبشته: علی ای همای رحمت وبگاه رسمی محمدحسین شهریار بیوگرافی شهریار و اشعار وی با صدای خودش ناگفته‌های زندگی خصوصی شهریار زندگی‌نامه شهریار و شعر «علی ای همای رحمت» مراسم یکصدمین سالگرد تولد شهریار در تهران بزرگداشت شهریار در تاجیکستان شهریار در وبگاه آفتاب شهریار چگونه شهریار شد؟ مجموعهٔ اشعار شهریار اشعار ایران‌دوستانه شهریار دیوان اشعار شهریار کتاب حیدربابا اثر شهریار با ترجمه فارسی زندگی‌نامه و آثار شهریار در شبکه آموزش سیما[ویرایش] قسمت اول قسمت دوم قسمت سوم قسمت چهارم قسمت پنجم قسمت ششم قسمت هفتم قسمت هشتم قسمت هشتم قسمت نهم قسمت دهم قسمت یازدهم ن ب و ادبیات فارسی پارسی باستان سنگ‌نبشته بیستون • سنگ‌نبشته گنج‌نامه • نقش رستم • سنگ‌نبشته خشایارشا در ترکیه ادبیات پارسی میانه دینی ترجمه و تفسیر اوستا زند • پازند • یسن‌ها • ویسپرد • وندیداد • هیربدستان و نیرنگستان • یشت‌ها • گاهان دانشنامه‌های دینی دین‌کرد • بندهشن هندی • بندهشن بزرگ • گزیده‌های زادسْپَرَم • نامه‌های منوچهر • دادِستان دینیگ • روایت‌های پهلوی • نامه تنسر فلسفی و کلامی شکند گمانیک ویچار • پس دانشن کامگ • گُجَستَک اَبالیش • زبور پهلوی الهام و پیش‌گویی ارداویراف‌نامه • زند وهمن یسن • جاماسب‌نامه • یادگار جاماسبی • منظومه بهرام ورجاوند قوانین دینی شایست نشایست • روایت امید اشوهشتان • روایات آذرفرنبغ فرخزادان • روایات فرنبغ سروش • پرسشنیها • مادگان هزار دادستان اندرزنامه‌های پهلوی مینوی خرد • دانای مینوی خرد • یادگار بزرگ‌مهر • اندرزنامه آذرپاد مهراسپندان • اندرز اوشنَر دانا • اندرز دانایان به مزدیسنان • اندرز خسرو قبادان • اندرز پوریوتکیشان • اندرز دستوران به بهدینان • اندرز بهزاد فرخ‌پیروز • پنج خیم روحانیان • داروی خرسندی • خویشکاری ریدگان • اندرز کنم به شما کودکان • سودگر نسک آثار مانوی انجیل زنده • شاپورگان • گنجینه زندگان • رازان • غول‌ها • نامه‌ها • زبور مانی غیردینی نثر کتابی کارنامه اردشیر بابکان • یادگار زریران • خسرو و ریدگ • گزارش شطرنج • شهرستان‌های ایرانشهر • شگفتی و برجستگی سیستان • ماتیکان یوشت فریان • ماه فروردین روز خرداد • سورسخن • فرهنگ پهلوی • فرهنگ اویم ایوک • آیین نامه‌نویسی • خودای‌نامگ • کتاب کاروند متفرقه سنگ‌نوشته‌های دولتی در دوران ساسانی • کعبه زرتشت • سفال‌نوشته‌ها • پوست‌نوشته‌ها • فلزنوشته‌ها • مهرها • سکه‌نوشته‌ها شعر درخت آسوری • خیم و خرد فرخ‌مرد • خرد فارسی دری شعر سده یکم دارای‌دخت سده دوم ابوالعباس مروزی سده سوم حنظله بادغیسی • راتبه نیشابوری • رودکی • ابن رومی • ابوحفص سغدی • شهید بلخی • محمد پسر مخلد سگزی • محمد پسر وصیف سجزی • مسعودی مروزی • فیروز مشرقی • بسام کورد • ابوسلیک گرگانی سده چهارم آغاجی بخارایی • ابوسعید ابوالخیر • ابوالفتح بستی • ابوالفرج سگزی • ابوطاهر خسروانی • رونقی بخارایی • سپهری بخارایی • بدیع بلخی • بشار مرغزی • ابوالمؤید بلخی • بندار رازی • بهرامی سرخسی • بوالمثل بخارایی • ابواسحاق جویباری • خبازی نیشابوری • خجسته سرخسی • خسروی سرخسی • دقیقی • رابعه بلخی • ابوالعباس ربنجنی • ابوشکور بلخی • رودکی • ابوحفص سغدی • شاکر جلاب • شهید بلخی • عماره مروزی • عنصری بلخی • فردوسی • محمد عبده کاتب • حکاک مرغزی • مسعودی مروزی • ابوطیب مصعبی • معروفی بلخی • ابوزراعه معمری • معنوی بخارائی • منتصر سامانی • منجیک ترمذی • منطقی رازی • نصر بن منصور • ابوشعیب هروی • طاهر چغانی • کسایی مروزی • عبدالله روزبه النکتی سده پنجم ابوسعید ابوالخیر • فخرالدین اسعد گرگانی • خواجه عبدالله انصاری • باباطاهر • خیام • دانشی طوسی • مسعود سعد سلمان • سنایی • اسدی طوسی • عسجدی • عنصری بلخی • عیوقی • کافرک غزنوی • غضائری رازی • ابوالفرج رونی • فرخی سیستانی • قطران تبریزی • لبیبی • منوچهری دامغانی • ناصرخسرو • ازرقی هروی • عبدالله روزبه النکتی سده ششم اثیر اخسیکتی • ادیب صابر • محمد معزی • انوری • حکیم ایرانشاه • عمعق بخاری • خاقانی • خیام • ابوالفرج رونی • سراج قمری • مسعود سعد سلمان • سموری سجزی • سنایی • سوزنی سمرقندی • جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی • قاضی هجیم آملی • عبدالواسع جبلی • علی بن احمد سیفی • ظهیرالدین فاریابی • اشرف غزنوی • فلکی شروانی • قوامی رازی • مهستی گنجه‌ای • مولانا شاهین شیرازی • عطار نیشابوری • رشیدالدین وطواط • نظامی گنجوی • بهاءالدین ولد • عبدالقادر گیلانی • علی بن‌حامد کوفی • عثمان مروندی • ابوالعلاء گنجه‌ای سده هفتم بدر جاجرمی • کمال‌الدین اسماعیل • افضل‌الدین کاشانی • امیرخسرو دهلوی • اوحدالدین کرمانی • مولوی • همام تبریزی • پوربهای جامی • بهرام پژدو • زرتشت بهرام پژدو • سراج قمری • سراج‌الدین سگزی • سعدی • شیخ محمود شبستری • فخرالدین عراقی • سیف فرغانی • ابن یمین • عمید لویکی • اوحدی مراغه‌ای • مجد همگر • مولانا ناصری • عطار نیشابوری • ابوعلی قلندر • شمس‌الدین قیس رازی • کیکاووس رازی • نظامی گنجوی • سلطان ولد • علی بن‌حامد کوفی • عثمان مروندی • ملک‌تاج‌الدین دهلوی • شهاب‌الدین بدایونی • امیرحسن دهلوی • خواجه عبیدالدین سده هشتم ابواسحاق اطعمه • فضل‌الله استرآبادی • امیرخسرو دهلوی • قاسم انوار • مغربی تبریزی • همام تبریزی • حافظ • حیدر شیرازی • برندق خجندی • کمال خجندی • رستم خوریانی • شرف‌الدین رامی • عبید زاکانی • سلمان ساوجی • امیر شاهی • شیخ محمود شبستری • سیف فرغانی • ابن یمین • بدر چاچی • ابوعلی قلندر • خواجوی کرمانی • عماد فقیه کرمانی • اوحدی مراغه‌ای • عمادالدین نسیمی • نعمت‌الله ولی • امیرحسن دهلوی • جهان‌ملک خاتون • حمدالله مستوفی • جام جونه • حماد جمالی • زین‌الدین واصفی هراتی سده نهم آذری طوسی • محمد محمد آملی • ابن حسام • ابواسحاق اطعمه • قاسم انوار • عصمت بخاری • فخرالدین بخاری • کمال‌الدین بنایی • مغربی تبریزی • جامی • هلالی جغتائی • برندق خجندی • هاتفی خرجردی • رستم خوریانی • رضای سبزواری • بساطی سمرقندی • سکندر لودی • امیر شاهی • اهلی شیرازی • بابا فغانی شیرازی • عطار تونی • علی‌شیر نوایی • محمد کاتبی • مسیحی فوشنجی • مکتبی شیرازی • محمد فضولی • نظام‌الدین محمود قاری • مهری هروی • کاتبی ترشیزی • نعمت‌الله ولی • حسن‌شاه هروی • اسیری لاهیجی • قبولی هروی • آصفی هروی هراتی • زین‌الدین واصفی هراتی • عبدالرحمن مشفقی بخارایی • مهری هراتی سده دهم شفائی اصفهانی • وحشی بافقی • کمال‌الدین بنایی • ظهوری ترشیزی • هلالی جغتائی • هاتفی خرجردی • فیضی دکنی • جمالی دهلوی • عرفی شیرازی • علی‌شیر نوایی • محتشم کاشانی • مولانا همتی انگورانی • اهلی شیرازی • مکتبی شیرازی • میر رضی آرتیمانی • نظیری نیشابوری • محمد فضولی • سحابی استرآبادی • شانی تکلو • بابا فغانی شیرازی • آصفی هروی هراتی • حیدر کلوچه‌پز هراتی • سقای بخارایی • مطربی سمرقندی • دوستی بدخشی • سیدای نسفی • فطرت زردوز سمرقندی • ظهوری دکنی • لسانی شیرازی • اشرف جهان قزوینی • لحاف‌دوز همدانی سده یازدهم میر رضی آرتیمانی • طالب آملی • شفائی اصفهانی • شوکت بخاری • ظهوری ترشیزی • سلیم تهرانی • فیضی دکنی • قاسم دیوانه مشهدی • ابوالفتح سگزی • احولی سیستانی • اسیر شهرستانی • محمدسعید اشرف مازندرانی • سلطان باهو • ملاشاه بدخشی • جهان‌آرا بیگم • حمزه غافل سیستانی • زلالی خوانساری • زیب‌النسا • عبدالقادر بیدل • سرمد کاشانی • کلیم کاشانی • ندیم کشمیری • شاپور تهرانی • صائب تبریزی • صوفی مازندرانی • صیدی طهرانی • باذل مشهدی • قدسی مشهدی • نظیری نیشابوری • مولانا همتی انگورانی • محسن فیض کاشانی • سحابی استرآبادی • فیاض لاهیجی • شانی تکلو • منیر لاهوری • مجذوب تبریزی • طرزی افشار • کرام بخارایی • سیدای نسفی • حسین شهرت شیرازی • عاقل خان رازی خوافی • مطربی سمرقندی • نخلی بخارایی • ناظم هراتی • سرافراز سمرقندی • قانع نسفی سده دوازدهم محمدسعید اشرف مازندرانی • هاتف اصفهانی • آزاد بلگرامی • آذر بیگدلی • عبدالرزاق دنبلی • عبدالقادر بیدل • فقیر دهلوی • وصال شیرازی • فتحعلی‌خان صبای کاشانی • حزین لاهیجی • باذل مشهدی • ندیم تتوی • ندیم لکهنوئی • قصاب کاشانی • صباحی بیدگلی • مشتاق اصفهانی • طبیب اصفهانی • غنیمت پنجابی • حشمت بدخشانی • کرام بخارایی • سپندی سمرقندی • طغرل احراری • حسین شهرت شیرازی • عاقل خان رازی خوافی • املای بخارایی • غیاثی بدخشی • نقیب‌خان طغرل احراری
+ نوشته شده در شنبه هفتم دی ۱۳۹۲ ساعت 14:5 توسط مختار ذاکری وعلیرضا مرادی
|
آشنایی باشاعران وادبای ادبیات ایران زمین